Najpopularniejsze strony z darmowymi modelami 3D (STL) do druku 3D

24 marca, 2025

Druk 3D zrewolucjonizował tworzenie i projektowanie przedmiotów – od prototypów przemysłowych po spersonalizowane gadżety. Aby jednak w pełni wykorzystać możliwości drukarki 3D, potrzebne są dobre modele 3D. Na szczęście istnieje wiele stron internetowych z darmowymi plikami do druku 3D (w formatach takich jak STL czy OBJ). Poniżej przedstawiamy kompleksową listę najpopularniejszych globalnych platform, gdzie można bezpłatnie pobierać modele 3D, wraz z opisem ich funkcji. W drugiej części artykułu wyjaśniamy, jakie licencje obowiązują przy tych plikach i jak legalnie z nich korzystać. Dowiesz się, co oznaczają licencje Creative Commons, ograniczenia komercyjne czy zapisy „do użytku osobistego”. Dzięki temu bezpiecznie wykorzystasz darmowe modele STL do swoich potrzeb, nie naruszając praw autorów.

Najpopularniejsze platformy z darmowymi modelami 3D do pobrania

Poniżej opisujemy najpopularniejsze, globalne serwisy oferujące darmowe modele 3D do druku. Każda platforma różni się społecznością, rodzajem dostępnych projektów oraz zasadami licencjonowania. Dla każdej z nich podajemy krótki opis, typy dostępnych modeli, wymagania dotyczące rejestracji, rodzaje licencji udostępnianych plików oraz informację, dla kogo dana platforma jest szczególnie przydatna.

Thingiverse

Thingiverse to jedna z największych i najpopularniejszych na świecie platform z darmowymi modelami do druku 3D. Serwis należy do firmy MakerBot i zawiera niezliczone ilości projektów udostępnionych przez społeczność

Można tu znaleźć modele praktycznie każdej kategorii – od prostych gadżetów i dekoracji, przez figurki i zabawki, po funkcjonalne części zamienne czy obudowy do urządzeń. Uwaga: ogromna liczba plików oznacza, że ich jakość bywa różna, więc warto czytać komentarze i oceny innych użytkowników.

Typy modeli: Bardzo zróżnicowane – figurki, modele postaci z gier, elementy DIY, części do urządzeń, akcesoria, ozdoby, elementy edukacyjne i wiele innych. Większość plików dostępna jest w formacie STL, często autorzy dołączają także pliki źródłowe lub alternatywne formaty (OBJ, STEP itp.).
Rejestracja: Nie jest wymagana rejestracja do samego pobierania plików – większość modeli możesz ściągnąć bez zakładania konta. Założenie darmowego konta na Thingiverse daje jednak dodatkowe korzyści, takie jak możliwość komentowania, lajkowania projektów, tworzenia kolekcji ulubionych modeli czy korzystania z narzędzia Customizer.

Licencje: Thingiverse zachęca twórców do udostępniania modeli na licencjach Creative Commons

W praktyce autor publikujący model wybiera jedną z licencji (np. CC BY, CC BY-SA, CC BY-NC itp.) podczas dodawania projektu. Większość projektantów na Thingiverse ogranicza wykorzystanie swoich modeli do celów niekomercyjnych – oznacza to, że nie zezwalają na sprzedaż wydruków bez dodatkowej zgody

Zwykle więc pliki są darmowe do użytku osobistego; jeśli chcesz użyć modelu komercyjnie (np. sprzedawać wydruki), musisz szukać takich z licencją umożliwiającą komercję lub skontaktować się z autorem.
Dla kogo: Platforma jest idealna dla hobbystów i entuzjastów druku 3D poszukujących inspiracji i gotowych projektów. Szeroka gama kategorii sprawia, że każdy znajdzie tu coś dla siebie – od początkujących majsterkowiczów po doświadczonych makerów. Również edukatorzy często korzystają z Thingiverse, aby pobierać modele edukacyjne (np. do nauki biologii czy geografii). Profesjonaliści mogą znaleźć przydatne wzory części, ale muszą selekcjonować te lepszej jakości spośród wielu dostępnych.

MyMiniFactory

MyMiniFactory to kolejny czołowy serwis z darmowymi modelami 3D, znany z wysokiej jakości projektów. W odróżnieniu od otwartej natury Thingiverse, MyMiniFactory kładzie nacisk na jakość i kuratorowanie treści – każdy model dodawany do bazy jest testowany pod kątem poprawności wydruku przez zespół lub społeczność przed publikacją.

Platforma skupia wielu profesjonalnych projektantów 3D, dzięki czemu znajdziemy tu dużo dopracowanych modeli (np. efektowne figurki kolekcjonerskie, modele dla graczy RPG, elementy do cosplayu). Choć większość plików jest darmowa, MyMiniFactory umożliwia też twórcom sprzedaż modeli premium – ostatnio serwis rozwinął część komercyjną, zachowując jednak bogaty wybór darmowych projektów.

Typy modeli: Przede wszystkim figurki kolekcjonerskie, modele związane z grami, kulturą „geek” i cosplayem, ale także rozmaite gadżety, akcesoria, dekoracje, biżuteria, elementy użytkowe czy edukacyjne. Formatem dominującym jest STL, ale bywają też inne pliki (OBJ, a czasem gotowe gcode dla konkretnych drukarek).

Rejestracja: Nie jest wymagana rejestracja do pobierania darmowych modeli – plik STL pobierzesz bez logowania. Jednak założenie konta (bezpłatne) jest przydatne, jeśli chcesz obserwować ulubionych twórców, dodawać recenzje, uczestniczyć w społeczności lub kupować modele płatne.

Licencje: Twórcy publikujący na MyMiniFactory mogą wybierać licencje dla swoich plików, często są to również odmiany Creative Commons (gdy model jest darmowy) albo własne warunki serwisu w przypadku modeli sprzedawanych. Warto zwrócić uwagę na oznaczenie „Exclusive” (Wyłączność) – platforma stosuje symbol dwóch ściskających się dłoni dla modeli dostępnych wyłącznie na MyMiniFactory. Oznacza to, że dane projekty są hostowane tylko tutaj i nawet jeśli licencja pozwala na ich użycie, nie wolno Ci udostępniać ich dalej na innych stronach. Ogólnie darmowe modele na MMF często pozwalają na niekomercyjny wydruk na własny użytek (szczegóły zależą od licencji Creative Commons podanej przez autora). Pliki kupione w sklepie MyMiniFactory standardowo objęte są ścisłą licencją „tylko do użytku osobistego” – nie wolno ich rozpowszechniać ani wykorzystywać komercyjnie bez odrębnej zgody.

Dla kogo: Serwis ten przypadnie do gustu pasjonatom wysokiej jakości modeli 3D – szczególnie fanom gier, fantastyki, modelarstwa figurkowego, którzy szukają dopracowanych projektów do druku (np. figurki bohaterów, popiersia, rekwizyty). Jednocześnie, dzięki testowaniu modeli, początkujący użytkownicy drukarek 3D docenią gwarancję, że pobrany plik powinien dać się wydrukować bez problemów. MyMiniFactory bywa też źródłem inspiracji dla profesjonalnych projektantów i rzeźbiarzy 3D, którzy chcą prezentować i ewentualnie sprzedawać swoje prace.

Printables (PrusaPrinters)

Printables.com (dawniej PrusaPrinters) to platforma stworzona przez producenta drukarek Prusa Research. Powstała początkowo z myślą o użytkownikach drukarek Prusa, ale rozrosła się w uniwersalny serwis społecznościowy z modelami 3D dla wszystkich. Printables zawiera tysiące modeli – ciekawostką jest to, że umożliwiono autorom import swoich projektów z Thingiverse, co na starcie zapełniło bazę serwisu.

Niestety nie wszystkie modele na Printables są darmowe do pobrania , ale każdy znajdzie tutaj coś dla siebie. Serwis skupia się na budowaniu społeczności (są funkcje grup dyskusyjnych, system odznak i nagród za aktywność – tzw. Prusametry wymieniane na filament itp.). Prusa kładzie nacisk na wysoką jakość – organizuje konkursy na najlepsze projekty, promuje sprawdzone modele.

Typy modeli: Bardzo szeroki wybór – praktyczne ulepszenia do drukarek Prusa i akcesoria do nich, ale też figurki, zabawki, elementy dekoracyjne, narzędzia, części mechaniczne, obudowy elektroniki, projekty hobbystyczne i edukacyjne. Społeczność Prusy jest znana z wielu pomysłowych rozwiązań DIY (np. organizery, uchwyty, mechanizmy). Pliki to głównie STL, czasem dodatkowo Prusa oferuje gotowe pliki G-code zoptymalizowane pod swoje drukarki.

Rejestracja: Nie jest wymagana rejestracja, by pobierać modele – można ściągać pliki jako gość. Niemniej założenie konta (bezpłatne) pozwala na korzystanie z pełni funkcji społecznościowych: dodawanie własnych modeli, komentowanie, udział w konkursach, zbieranie punktów lojalnościowych. Jeśli posiadasz drukarkę Prusa, konto umożliwi Ci także łatwe pobieranie profili druku i integrację z ekosystemem PrusaSlicer.

Licencje: Printables zachęca do licencjonowania projektów na zasadach Creative Commons, podobnie jak Thingiverse. Wiele modeli importowanych z Thingiverse zachowuje oryginalne licencje (zwykle CC BY-NC lub podobne). Większość darmowych modeli na tej platformie udostępniana jest na licencjach CC BY-NC, czyli do dowolnego użytku z wyjątkiem komercyjnego i z obowiązkiem uznania autorstwa.

Serwis wskazuje, że jeśli model ma taką licencję, nie wolno używać go komercyjnie (np. sprzedawać wydruków), a jeśli udostępniasz remix lub zdjęcia wydruków, wypada podać nazwisko autora oryginału. Niektórzy projektanci mogą wybierać licencje pozwalające na więcej (np. CC BY czy CC0 – komercyjnie dozwolone), ale użytkownik zawsze widzi informację o licencji przy modelu.

Dla kogo: Printables jest świetny dla użytkowników drukarek Prusa, oferując im dedykowane wsparcie i społeczność, ale tak naprawdę platforma jest dla każdego makera. Hobbyści znajdą tu mnóstwo praktycznych projektów usprawniających codzienne życie (organizery, części do urządzeń, uchwyty), edukatorzy i studenci – projekty edukacyjne i pomoce naukowe, a miłośnicy gadżetów – ciekawe figurki i ozdoby. Dzięki aktywnej społeczności i systemowi ocen, łatwo wyłowić dobre jakościowo modele.

Cults3D

Cults (Cults3D) to popularny europejski portal z modelami 3D, który łączy funkcje społeczności z rynkowiskiem (marketplace). Serwis pochodzi z Francji i umożliwia twórcom zarówno udostępnianie darmowych plików STL, jak i sprzedaż modeli premium. Zasłynął z bardzo wysokiej jakości publikowanych projektów – wielu doświadczonych designerów umieszcza tu swoje prace. Nawigację ułatwia rozbudowany system kategorii oraz filtrów, w tym możliwość przefiltrowania wyników tak, by pokazywały tylko darmowe modele. Użytkownicy mogą obserwować ulubionych projektantów, dawać „lajki” i brać udział w wyzwaniach organizowanych przez Cults. W bazie znajdziemy zarówno bezpłatne pliki, jak i płatne – ceny tych drugich najczęściej mieszczą się w przedziale kilku euro za projekt.

Typy modeli: Bardzo szeroki wachlarz – figurki artystyczne, modele do gier (np. figurki do D&D), ozdoby wnętrz, biżuteria, akcesoria do mody, gadżety popkulturowe, a także projekty inżynierskie, części zamienne i wiele innych. Cults słynie z unikatowych wzorów od niezależnych twórców, więc można tam znaleźć oryginalne dekoracje czy przedmioty użytkowe niedostępne gdzie indziej. Formatem jest głównie STL (czasem paczki zawierają też OBJ lub renderingi).

Rejestracja: Wymaga rejestracji (bezpłatnej), aby pobierać modele. Po zalogowaniu masz dostęp do pobierania darmowych plików oraz do zakupów płatnych modeli. Konto umożliwia też zarządzanie pobranymi plikami (historia, kolekcje ulubionych) i komunikację z twórcami.

Licencje: Cults przy każdym modelu wyświetla informacje o prawach autorskich. Domyślnie wszystkie modele objęte są pełnią praw autorskich (symbol ©) – co oznacza, że można je drukować tylko do prywatnego, osobistego użytku, a sprzedaż wydruków lub dalsze rozpowszechnianie plików jest zabronione, chyba że autor wyraźnie zaznaczył, że komercyjne wykorzystanie jest dozwolone. Wielu projektantów umieszcza w opisie notkę o licencji – np. część udostępnia modele na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa – Niekomercyjne, co podobnie ogranicza użytek do niekomercyjnego. Jeśli chcesz wykorzystać model z Cults komercyjnie (np. sprzedawać wydruk), szukaj w opisie informacji o takiej zgodzie. Część twórców oferuje oddzielne licencje komercyjne odpłatnie – np. mogą kierować na swój Patreon lub stronę, gdzie za opłatą udostępniają licencję na sprzedaż wydruków.

Dla kogo: Cults jest świetny dla entuzjastów druku 3D, którzy szukają czegoś wyjątkowego i jakościowego. Hobbyści znajdą tu mnóstwo inspirujących modeli (od figurek po użyteczne przedmioty), zaawansowani makerzy – skomplikowane projekty wymagające dobrego opanowania druku. Serwis jest też popularny wśród profesjonalnych projektantów 3D, bo pozwala im monetyzować swoje prace – więc jeśli jesteś designerem, Cults może być miejscem, gdzie zbudujesz społeczność wokół swoich modeli. Ze względu na bogatą ofertę płatnych projektów, platforma przyciąga również osoby poszukujące wysokiej jakości modeli do konkretnych zastosowań komercyjnych (np. prototypowania), choć wówczas należy zadbać o wykupienie odpowiedniej licencji.

CGTrader (Free 3D Print Models)

CGTrader to duży, międzynarodowy marketplace modeli 3D, znany głównie w branży grafiki 3D i projektowania (wiele modeli do animacji, gier itp.). Ma on jednak również dział dedykowany modelom do druku 3D, w którym można znaleźć tysiące darmowych plików STL. Warto zauważyć, że CGTrader to przede wszystkim platforma sprzedażowa – wielu twórców sprzedaje tam swoje modele (często o charakterze profesjonalnym). Niemniej serwis udostępnia opcję filtrowania wyników po cenie, dzięki czemu można przeglądać tylko modele oznaczone jako darmowe. Według strony CGTrader dostępnych jest obecnie ponad 25 tysięcy darmowych modeli 3D przeznaczonych do druku. Baza jest stale aktualizowana, a użytkownicy oceniają modele, co pomaga w wyborze.

Typy modeli: Bardzo różnorodne – od elementów inżynierskich i części mechanicznych, poprzez figurki i modele postaci, po biżuterię, akcesoria, elementy dekoracyjne. Ponieważ CGTrader skupia wielu profesjonalnych designerów, znajdziemy tu sporo zaawansowanych projektów (np. prototypowe obudowy, modele koncepcyjne samochodów czy architektury). Nie wszystkie darmowe modele na CGTrader są od razu idealne do druku FDM – część pochodzi ze świata CGI i może wymagać modyfikacji lub podziału przed drukiem. W opisie każdego modelu autor zaznacza, czy plik jest przygotowany pod druk 3D.

Rejestracja: Wymagana jest rejestracja (bezpłatna) w celu pobierania plików, zarówno darmowych, jak i kupna płatnych. Konto pozwala także na udział w forum, dodawanie własnych modeli czy składanie zleceń projektowych.

Licencje: CGTrader stosuje własne umowy licencyjne. Większość darmowych modeli jest udostępniana na zasadach royalty free do użytku niekomercyjnego, co w praktyce oznacza, że możesz je wykorzystywać w swoich projektach, ale nie odsprzedawać ani nie rozpowszechniać samego modelu. Jeśli model jest przeznaczony do druku 3D, autor zwykle z góry zakłada niekomercyjne wykorzystanie wydruków (czyli wydruk na własne potrzeby). W przypadku chęci komercyjnego użycia (np. sprzedaży wydruków lub włączenia modelu do produktu), najczęściej wymagana jest odrębna licencja lub zgoda autora. CGTrader umożliwia twórcom wybór różnych typów licencji przy wystawianiu modelu – np. licencja Editorial (tylko do celów edukacyjnych, pokazowych), licencja Commercial (dozwolone użycie komercyjne w projektach twórcy, ale nie odsprzedaż pliku) itp. Dokładne warunki licencji są podane na karcie modelu.

Dla kogo: CGTrader polecamy użytkownikom zaawansowanym i profesjonalistom. Jeśli szukasz bardzo konkretnego modelu (np. prototypowej części urządzenia, skomplikowanej figurki czy elementu projektu inżynierskiego) i nie przeszkadza Ci ewentualna konieczność dopracowania go pod druk – warto tu zajrzeć. Projektanci 3D i firmy znajdą na CGTrader wiele wysokiej jakości modeli (często darmowych) do prototypowania. Dla hobbystów CGTrader może być przydatny, ale interfejs i komercyjny charakter serwisu sprawiają, że lepiej sprawdza się on, gdy mamy konkretne potrzeby projektowe lub poszukujemy modeli do celów biznesowych/produktowych z możliwością uzyskania odpowiedniej licencji.

Pinshape

Pinshape to platforma społecznościowa i marketplace dla miłośników druku 3D, podobna nieco do Cults. Założona w Kanadzie, zyskała sporą popularność wśród makerów, a następnie została przejęta przez firmę Formlabs. Serwis oferuje zarówno darmowe, jak i płatne modele 3D. Pinshape stawia na budowanie społeczności – na stronie głównej eksponowane są nowe i popularne projekty, można śledzić innych twórców, komentować i dzielić się wydrukami. W bazie jest kilkadziesiąt tysięcy modeli; sam Pinshape chwali się społecznością ponad 70 tysięcy makerów i projektantów.

Typy modeli: Bardzo zróżnicowane – figurki, zabawki, akcesoria do domu, etui i podstawki na telefony, części do majsterkowania, a nawet projekty artystyczne. Wielu twórców z społeczności Pinshape to hobbyści dzielący się pomysłowymi usprawnieniami (np. uchwyty, organizery) i prostymi gadżetami codziennego użytku. Nie brakuje też fantastycznych figurek czy modeli cosplay. Pliki to głównie STL.

Rejestracja: Wymaga założenia konta (bezpłatnie) do pobierania plików. Po rejestracji zyskujemy dostęp do darmowych downloadów oraz możliwość zakupu modeli premium. Konto pozwala również brać udział w dyskusjach, konkursach i udostępniać zdjęcia własnych wydruków gotowych projektów.

Licencje: Na Pinshape twórcy sami określają warunki licencji udostępnianych modeli. W opisie modelu zazwyczaj znajdziesz adnotację, czy plik jest przeznaczony tylko do użytku niekomercyjnego, czy autor dopuszcza np. druk na zamówienie. Część modeli darmowych ma licencje Creative Commons (najczęściej z ograniczeniem Non-Commercial). Płatne modele przeważnie przeznaczone są do osobistego wydruku – kupując taki plik, uzyskujesz prawo do wydrukowania go na własne potrzeby, ale nie do masowej produkcji czy redystrybucji. Pinshape, podobnie jak inne platformy, zabrania rozpowszechniania zakupionych plików i sprzedaży wydruków bez zgody autora. Zawsze sprawdzaj opis – niektórzy twórcy mogą podać kontakt w sprawie licencji komercyjnej, jeśli ktoś jest nią zainteresowany.

Dla kogo: Pinshape jest przyjazny hobbystom i amatorom druku 3D, którzy cenią sobie aspekt społecznościowy. Dzięki komentarzom i zdjęciom wydruków łatwo ocenić, czy dany model jest wart uwagi. Platforma jest też dobra dla projektantów-amatorów, którzy chcą zaprezentować swoje prace i zdobyć grono fanów (możliwość zarabiania na modelach to dodatkowy atut). Osoby poszukujące konkretnych gadżetów czy ozdób również znajdą tu wiele ciekawych rzeczy – często inne niż na popularniejszych stronach, bo Pinshape ma unikalną społeczność.

GrabCAD

GrabCAD to specyficzna platforma skierowana głównie do inżynierów, studentów i profesjonalistów z branży projektowania CAD. Jest to ogromna biblioteka modeli 3D o charakterze technicznym – pierwotnie służyła wymianie plików CAD 2D/3D, ale wiele z nich nadaje się do druku 3D lub ma wariant STL. GrabCAD zawiera miliony projektów: od części maszyn, przez modele silników, narzędzia, aż po kompletne konstrukcje. Serwis działa w formie społeczności – użytkownicy udostępniają swoje projekty za darmo, często dzieląc się wiedzą techniczną. Dzięki temu można tam znaleźć skomplikowane i precyzyjne modele, np. elementy mechanizmów, obudowy urządzeń, prototypy robotów itp.

Typy modeli: Przede wszystkim modele inżynierskie i przemysłowe – części mechaniczne (przekładnie, silniki, koła zębate, złącza), modele pojazdów, samolotów, dronów, urządzeń elektronicznych, narzędzia, elementy wyposażenia warsztatowego. Pojawiają się też modele naukowe (np. aparatura laboratoryjna) i edukacyjne (przekroje, wizualizacje). Format dominujący to natywne formaty CAD (SOLIDWORKS, Inventor, STEP, IGES itp.), ale wiele projektów jest dodatkowo zapisanych jako STL dla łatwego druku.

Rejestracja: Wymagane jest założenie darmowego konta i dołączenie do społeczności GrabCAD, aby pobierać modele. Po rejestracji uzyskujesz dostęp do biblioteki oraz do funkcji społecznościowych (możesz zadawać pytania, udzielać się na forum, dodawać własne projekty). GrabCAD oferuje też oprogramowanie Workbench do współpracy nad projektami CAD w chmurze.
Licencje: Wszystkie modele udostępniane na GrabCAD przeznaczone są do użytku własnego, niekomercyjnego – wynika to bezpośrednio z regulaminu serwisu. Każdy użytkownik pobierający plik otrzymuje tzw. „Cross License”, czyli licencję światową, niewyłączną, bezpłatną, bezterminową, ale tylko na użytek wewnętrzny, niekomercyjny. W praktyce oznacza to, że możesz wykorzystywać pobrany model do nauki, w projektach studenckich, do prototypowania na własny użytek czy w firmie wewnętrznie, ale nie możesz go wykorzystywać w komercyjnych produktach ani sprzedawać wydruków. Nie ma też formalnej możliwości sublicencjonowania czy rozpowszechniania dalej tych plików. Jeśli chcesz użyć modelu z GrabCAD w projekcie komercyjnym, musisz skontaktować się bezpośrednio z jego autorem i uzyskać od niego zgodę.

Dla kogo: GrabCAD jest niezastąpiony dla inżynierów, projektantów CAD i studentów kierunków technicznych. To świetne źródło gotowych komponentów do projektów – np. budując prototyp robota, możesz pobrać modele silników, przekładni, czujników zamiast tworzyć je od zera. Hobbyści elektronik czy mechaniki także docenią bazę (np. modele obudów Arduino, części do drukarek 3D, modele dronów). Dla typowego amatora druku 3D szukającego ozdób GrabCAD może nie być pierwszym wyborem, ale gdy potrzebujesz np. modelu konkretnego narzędzia albo części zamiennej do urządzenia, istnieje spora szansa, że ktoś na GrabCAD już to udostępnił.

Wyszukiwarki modeli 3D (Yeggi, STLFinder itp.)

Oprócz powyższych konkretnych repozytoriów warto wspomnieć o wyszukiwarkach, które przeszukują wiele stron z modelami STL jednocześnie. Zamiast sprawdzać każdą platformę osobno, można skorzystać z dedykowanych wyszukiwarek, które indeksują modele z różnych źródeł.

Yeggi – to jedna z najpopularniejszych wyszukiwarek modeli do druku 3D. Działa podobnie do Google, ale skupia się na plikach 3D. Po wpisaniu hasła (np. „wazon STL” albo „uchwyt na słuchawki 3D print”) Yeggi przeszukuje bazy wielu serwisów (Thingiverse, Cults, Printables, itd.) i wyświetla listę wyników. Przy każdym wyniku jest miniaturka i informacja, z jakiej strony pochodzi dany model. Po kliknięciu Yeggi przekierowuje na właściwą stronę z plikiem. W sumie Yeggi indeksuje kilka milionów modeli dostępnych online. Znajdziemy tam zarówno pliki darmowe, jak i płatne – wyszukiwarka tego nie rozróżnia, trzeba sprawdzać po przejściu na daną stronę. Korzystanie z Yeggi jest darmowe i nie wymaga rejestracji.
STLFinder – kolejna popularna wyszukiwarka STL. Działa na podobnej zasadzie co Yeggi – przeszukuje wiele repozytoriów modeli jednocześnie. STLFinder ma prosty interfejs: wynik wyszukiwania zawiera obrazek modelu, tytuł oraz źródło (np. Thingiverse, MyMiniFactory). Po kliknięciu przenosi nas do zewnętrznej strony z plikiem. Warto użyć STLFinder, gdy szukamy czegoś konkretnego – oszczędza czas, bo nie musimy ręcznie przeklikiwać wszystkich serwisów.

Obie powyższe wyszukiwarki są szczególnie przydatne, gdy nie wiemy, na której platformie szukać danego modelu albo chcemy przekrojowo zobaczyć, co jest dostępne w Internecie na dany temat. Pamiętajmy jednak, że one jedynie ułatwiają znalezienie pliku – pobierając model ze strony, do której trafimy, obowiązują nas licencje i regulaminy tej oryginalnej strony.

Rodzaje licencji na projekty 3D – jak to rozumieć?

Pobierając darmowe pliki STL warto zwrócić uwagę na informację o licencji, z jaką udostępnił go autor. To właśnie licencja określa, co wolno Ci zrobić z danym modelem, a czego nie. Wbrew pozorom, że coś jest dostępne za darmo, nie oznacza to automatycznie zgody na dowolne wykorzystanie – plik wciąż jest objęty prawem autorskim twórcy, który udziela Ci tylko określonych uprawnień. Poniżej wyjaśniamy najpopularniejsze typy licencji, z którymi możesz się spotkać przy modelach 3D, oraz co one praktycznie znaczą dla użytkownika drukarki 3D.

Najczęściej serwisy z modelami używają standardowych licencji Creative Commons (CC) lub własnych zapisów dotyczących użytku komercyjnego i osobistego. Licencje Creative Commons to ustandaryzowane umowy licencyjne, które pozwalają twórcom łatwo określić warunki udostępniania ich dzieł. W duchu ruchu „open source” wielu projektantów decyduje się właśnie na CC, aby inni mogli korzystać z ich modeli – często z pewnymi ograniczeniami. W praktyce spotykamy kilka wariantów CC oraz zapisy typu „tylko do użytku niekomercyjnego”. Oto ich omówienie:

CC BY (Creative Commons – Uznanie autorstwa) – Ta licencja pozwala na niemal dowolne wykorzystanie modelu: możesz go kopiować, drukować, przerabiać, remiksować, a nawet sprzedawać wydruki czy wykorzystywać w projektach komercyjnych, pod warunkiem że zawsze podasz nazwisko (nick) oryginalnego autora przy publikacji czy sprzedaży. „BY” (od Attribution) oznacza obowiązek uznania autorstwa. Jeśli więc np. opublikujesz zmodyfikowaną wersję modelu lub zdjęcie wydruku w internecie, musisz wspomnieć, kto jest twórcą oryginału. CC BY nie zawiera innych ograniczeń – to bardzo otwarta licencja, dobra dla twórców, którym zależy głównie na rozpowszechnieniu pracy z zachowaniem kredytu.
CC BY-SA (Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach) – Licencja podobna do CC BY, ale dodaje warunek ShareAlike („na tych samych warunkach”). Oznacza to, że możesz dystrybuować, drukować, przerabiać nawet komercyjnie ten model (i oczywiście musisz podać autora), jednak jeśli udostępnisz przerobioną wersję, musisz zrobić to na tej samej licencji CC BY-SA. Innymi słowy, modele pochodne muszą być również otwarte i wolne na tych samych zasadach. Ta licencja zapobiega sytuacji, w której ktoś bierze darmowy model, nieznacznie go zmienia i wydaje pod bardziej restrykcyjną licencją – wymusza zachowanie „wolności” projektu przy jego dalszych modyfikacjach przez społeczność.
CC BY-NC (Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne) – Ten wariant licencji CC dodaje klauzulę NonCommercial (NC), czyli zakaz wykorzystania komercyjnego. Możesz więc model drukować, remiksować, modyfikować i udostępniać dalej tylko w celach niekomercyjnych, zawsze podając autora. Nie wolno Ci natomiast czerpać korzyści majątkowych z tego modelu – czyli np. sprzedawać samych plików ani sprzedawać wydrukowanych obiektów opartych na tym pliku. Ważne: brak prawa do komercji dotyczy również modeli pochodnych – nawet jeśli coś zmodyfikujesz, dopóki oryginał był NC, nie możesz sprzedawać swojej przeróbki. Co istotne, CC BY-NC nie wymaga udostępniania dalszych prac na tej samej licencji (to różnica w porównaniu do SA). Oznacza to, że jeśli przerobisz model CC BY-NC, nadal musisz zachować niekomercyjność, ale nie musisz udostępniać swojej wersji jako CC BY-NC – możesz nawet w ogóle jej nie udostępniać. Licencja NC jest bardzo popularna przy darmowych modelach 3D – wielu autorów zgadza się na darmowe użycie swoich projektów, byle nie były one wykorzystywane zarobkowo.
CC BY-NC-SA (Uznanie autorstwa – Niekomercyjne – Na tych samych warunkach) – To połączenie obu powyższych restrykcji. Model z taką licencją możesz wykorzystać i modyfikować tylko niekomercyjnie, z obowiązkiem podania autora, a jeśli udostępnisz zmodyfikowaną wersję, również musisz objąć ją licencją CC BY-NC-SA. Innymi słowy: brak użytku komercyjnego + wymóg dalszego udostępniania na tych samych warunkach. Jest to dość restrykcyjna licencja – zapewnia twórcy, że jego dzieło nie będzie używane do celów zarobkowych przez innych, a jednocześnie społeczność zachowuje możliwość rozwijania projektu (ale wciąż w sferze niekomercyjnej). W praktyce wiele modeli z Thingiverse czy Printables jest właśnie na licencji CC BY-NC-SA, co oznacza: darmowe do druku dla każdego, byle nie na sprzedaż i z zachowaniem otwartości na dalsze modyfikacje.
CC BY-ND (Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych) – Licencja z elementem NoDerivatives (ND), który stanowi, że nie wolno Ci publikować zmodyfikowanych wersji modelu. Możesz go wprawdzie drukować, wykorzystywać (nawet komercyjnie, bo ND nie zabrania komercji per se), ale tylko w oryginalnej postaci. Nie możesz opublikować przeróbki ani remiksu tego pliku. W świecie modeli 3D licencja ND jest rzadziej spotykana, bo autorzy zwykle są otwarci na drobne modyfikacje (np. dostosowanie wymiarów). Jeśli jednak model jest oznaczony jako ND, to np. nie powinieneś udostępniać na Thingiverse swojej wersji tego modelu z jakimikolwiek zmianami, bo byłoby to tworzenie utworu zależnego. Drukowanie na własny użytek jest oczywiście dozwolone. Pamiętaj też o „BY” – nawet przy użyciu oryginału musisz podać autora, np. prezentując wydruk na wystawie czy w internecie.
CC0 (Creative Commons Zero, domena publiczna) – To najprostsza i najbardziej liberalna opcja. Poprzez CC0 twórca zrzeka się swoich praw autorskich do maksymalnego dopuszczalnego prawem stopnia i udostępnia dzieło jako domenę publiczną. Model oznaczony jako CC0 możesz kopiować, przerabiać, drukować, udostępniać, również komercyjnie – i nie masz żadnych obowiązków względem autora. Nie musisz nawet go wymieniać (choć z grzeczności warto). CC0 daje pełną swobodę – to tak, jakby model stał się „własnością” całej społeczności. Dla użytkownika drukarki 3D licencja CC0 jest idealna, bo nie musimy się niczym przejmować. Natomiast dla twórcy oznacza zrzeczenie się kontroli – dlatego stosunkowo mało osób decyduje się na CC0, chyba że w przypadku bardzo prostych obiektów lub w ramach instytucji publicznych (np. modele od NASA często są w domenie publicznej).
Tylko do użytku osobistego / niekomercyjnego (All Rights Reserved) – Poza licencjami Creative Commons, wielu autorów (zwłaszcza na platformach typu Cults, GrabCAD, itp.) zastrzega, że plik jest udostępniony wyłącznie do prywatnego użytku. Gdy widzisz opis typu „Personal Use Only” albo po prostu brak wzmianki o licencji (co zazwyczaj oznacza pełne prawa autorskie), przyjmij, że wolno Ci jedynie wydrukować model na własne potrzeby. Sprzedaż plików czy wydruków jest zabroniona. W praktyce wszystkie modele bez jawnej licencji należy traktować jako chronione prawem autorskim na pełnych zasadach. Przykładowo, platforma Cults3D, jak wspomniano, automatycznie oznacza modele symbolem © – co oznacza właśnie „wszelkie prawa zastrzeżone”, bez pozwolenia na komercję. Podobnie GrabCAD udziela licencji tylko niekomercyjnej. Dla użytkownika oznacza to: możesz cieszyć się wydrukiem w domu, możesz pokazać znajomym czy na Facebooku, ale nie możesz go sprzedawać ani wykorzystywać w jakimkolwiek produkcie. Jeśli potrzebujesz wyjątku – skontaktuj się z autorem o zgodę.
Licencje komercyjne (niewyłączne) – Co jeśli chcemy legalnie sprzedawać wydruki jakiegoś cudzymodelu? Wtedy należy uzyskać licencję komercyjną od autora. Niektórzy twórcy oferują takie opcje: np. sprzedają model z dwoma wariantami licencji – tańsza na użytek osobisty, droższa z prawem komercyjnym. Czasem na platformach pojawia się wzmianka „kontakt w sprawie licencji komercyjnej” albo autor sprzedaje licencje poprzez Patreon czy własną stronę. Licencja komercyjna niewyłączna oznacza, że po jej uzyskaniu możesz komercyjnie wykorzystywać dany projekt (np. sprzedawać wydruki), ale nie stajesz się właścicielem pliku na wyłączność – inni też mogą z niego korzystać na podobnej licencji. Zazwyczaj licencja taka wymaga uiszczenia opłaty lub procentu od sprzedaży wydruków. Pamiętaj, że komercyjna licencja może nadal mieć ograniczenia – np. może wymagać podania autora, zabraniać dalszej redystrybucji plików itp. Zawsze czytaj warunki. Przykładowo, serwisy pokroju TurboSquid czy CGTrader przy modelach do kupienia oferują różne licencje: standardowa (dość szeroka, ale nie pozwala odsprzedawać samego modelu) vs rozszerzona czy wyłączna (bardzo droga, dająca pełne prawa). W kontekście wydruków 3D zwykle mówimy o licencji niewyłącznej – kupujesz prawo do wykorzystania, autor nadal nim dysponuje.
Licencja edukacyjna / do użytku akademickiego – Czasem twórcy lub instytucje udostępniają modele z zastrzeżeniem, że wolno je wykorzystywać tylko w celach edukacyjnych, naukowych, pokazowych. Taka licencja jest w praktyce odmianą licencji niekomercyjnej – zabrania użycia w przedsięwzięciach komercyjnych, ale zezwala np. na druk w szkole, na uczelni, demonstracje na wystawie edukacyjnej, wykorzystanie w prezentacji lub publikacji naukowej (z atrybucją autora). Jeśli nie jesteś instytucją edukacyjną, traktuj taką licencję jak „tylko do użytku osobistego”. Dla nauczycieli i wykładowców zaś oznacza ona zielone światło, by pobrany model wykorzystać na zajęciach, w materiałach dydaktycznych lub projektach studenckich – oczywiście bez czerpania zysku. Przykład: muzeum może udostępnić skan 3D eksponatu z dopiskiem „for education only” – można go wtedy drukować na lekcjach historii, ale nie sprzedawać kopii w sklepie.

Jak interpretować ograniczenia licencji? Najważniejsze to czytać opisy i oznaczenia przy modelu na stronie, skąd go pobierasz. Zazwyczaj serwisy prezentują to w czytelnej formie (ikonki licencji Creative Commons lub komunikat „Non-commercial Use Only”). Jeśli masz wątpliwość – poszukaj sekcji „License” albo „Licencja” w opisie projektu. W razie braku takiej informacji, lepiej założyć, że wszelkie prawa są zastrzeżone (czyli brak zgody na nic poza własnym wydrukiem). Pamiętaj, że korzystając z pliku, akceptujesz warunki licencji – naruszenie ich (np. sprzedaż modeli z licencją NC) może w skrajnym przypadku skutkować konsekwencjami prawnymi, a na pewno szkodzi społeczności makerów. Wielu twórców udostępnia swoją pracę za darmo z dobrej woli – uszanujmy ich warunki.

Kilka praktycznych wskazówek dot. licencji przy modelach 3D:

Sprawdzaj licencję przed pobraniem – zanim się zachwycisz modelem i zaplanujesz go użyć np. w swoim projekcie komercyjnym, upewnij się, czy licencja na to pozwala. Zaoszczędzi to rozczarowań lub problemów później.
Uznanie autorstwa zawsze mile widziane – nawet jeśli licencja tego nie wymaga (np. CC0), warto wspomnieć autora, gdy dzielisz się wydrukiem online. Buduje to dobre relacje w społeczności i nic nie kosztuje, a projektant ma satysfakcję.
Gdy brak pewności – zapytaj autora – na platformach możesz często wysłać wiadomość do twórcy modelu. Jeśli chcesz użyć jego pracy w sposób niejasny licencyjnie (np. w projekcie szkolnym publikowanym w internecie, albo przerobić model i opublikować), po prostu napisz i zapytaj o zgodę. Większość osób odpowie pozytywnie, o ile zostaną poinformowane.
Licencje to nie tylko formalność – naprawdę staraj się ich przestrzegać. W ten sposób wspierasz ideę dzielenia się plikami. Gdyby wiele osób nadużywało zaufania twórców (np. sprzedając masowo cudze modele z Thingiverse), mogłoby to zniechęcić autorów do udostępniania za darmo. Dlatego dla dobra wspólnego lepiej działać fair.
Projekty z rzeczywistych obiektów – pamiętaj, że niezależnie od licencji pliku, jeśli model 3D przedstawia np. postać z filmu, logo firmy czy inny chroniony znak, to w grę wchodzą też prawa własności intelektualnej (copyright, trademark). Np. nawet model CC0 Myszki Miki mógłby naruszać prawa Disneya, jeśli postać nie jest w domenie publicznej. To już jednak osobny temat związany z prawami autorskimi do wizerunków i znaków, nie samą licencją pliku.

Podsumowując: darmowe modele do druku 3D to wspaniała sprawa i fundament rozwoju społeczności druku 3D. Korzystajmy z nich mądrze, respektując licencje ustalone przez twórców. Dzięki temu ta wymiana pozostanie zdrowa i bogata – projektanci chętnie podzielą się kolejnymi dziełami, a użytkownicy drukarek będą mogli cieszyć się tysiącami nowych, legalnych modeli do pobrania. Wybierz ulubioną platformę z naszej listy, znajdź coś dla siebie i zacznij drukować – świat darmowych plików STL czeka! Bez względu na to, czy drukujesz dla zabawy, dla nauki czy tworzysz prototyp wynalazku – znajomość zarówno najlepszych źródeł modeli, jak i zasad licencyjnych sprawi, że wykorzystasz pełen potencjał drukowania 3D, bezpiecznie i zgodnie z prawem. Udanych wydruków!

Specjalizujemy się w druku 3D. Jeżeli masz jakiekolwiek pytania – możesz skontaktować się z nami w celu uzyskania szybkiej wyceny. Gwarantujemy najwyższą z możliwych jakość w rozsądnej cenie!